کد مطلب:34567 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:15

گنجینه پرسمان » اعتقادات

راههاي علمي كه براي اثبات صانع ذكر مي‎شود تا چه اندازه در معرفت و خداشناسي انسانها مؤثر است؟

راههاي علمي به اصطلاح امروز، يعني آن راههايي كه از طريق نظام مخلوقات و هدايت مخلوقات براي اثبات صانع ذكر مي شود، راههاي بسيار خوبي است، اما تا همين حدود خوب است كه انسان را متوجه مي كند كه اين عالم و اين صفحه اي كه موجود و محسوس ماست، تحت يك نيروي مدبري است، يك قوه مدبري هست كه آن را تدبير مي‎كند و به آن نظام بخشيده و مي‎بخشد. براي عامه مردم [اين راهها] به كمك آن شهادتي كه دل هر كسي به وجود خدا مي‎دهد، كافي است كه او را عملاً يك آدم موحدي بكند، اما اگر ما بخواهيم صرفا از راه علوم ـ نه از راه وجدان شخصي، كه وجدان هر كسي مربوط به شخص خودش است ـ معرفت و خداشناسي پيدا كنيم، ديگر ما از همين حدي كه عرض كردم نمي توانيم تجاوز كنيم؛ يعني همين قدر ما مثل كسي هستيم كه يك اثري را مي بيند و اجمالا كشف مي كند كه يك مؤثري در اينجا وجود دارد. حداكثر اين است كه از وجود يك نظم، ناظمي را درك مي‎كند و نه بيشتر، تازه مسأله براي او به صورت يك مجهول در مي آيد، نه به صورت يك امر معلوم قطعي؛ يعني باز جاي سؤالات بسياري در اين زمينه هست. اگر به همين مجهول قناعت كند، خوب يك مطلبي است؛ اگر قناعت نكند سؤالهايش همه بلا جواب مي ماند؛ چون اين خيلي واضح است؛ حداكثر اين است كه شما مي گوييد اين عالم به ما نشان مي دهد كه صانع و ناظمي دارد. خوب، فورا شخص سؤال مي‎كند كه خود آن صانع از كجا آمده است و چطور به وجود آمد؟ پس اگر شما درست توجه بفرماييد مي بينيد كه از راه علوم فقط همين مقدار ـ و نه بيشتر انسان مي‎تواند جلو برود: عالم ناظمي دارد ـ اما آيا ناظم واجب الوجود است، قائم به ذات است يا از جاي ديگر آمده؟ من نمي‎دانم. اين ناظِم عالَمْ، عليم هم هست، اما «بِكُلِ شَيءِ عَليمُ»؟ هيچ نمي‎شود اين را فهميد؛ قادر هم هست اما «عَلي كُلِ شَيءٍ قَديرٌ»؟ باز نمي‎دانيم؛ آيا ازلي و ابدي است؟ باز نمي‎دانيم. همه چيز را مي‎گوييم نمي‎دانيم. اين است كه از اين راهها امكان ندارد خداشناسي به صورت يك علم مثبت و يك فن در بيايد به طوري كه واقعاً خداشناسي، لا اقل نظير مورچه‎شناسي، روان‎شناسي و حيوان‎شناسي بشود به طوري كه بتوان بر ذات و صفات او به طور جدي استدلال كرد.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري ج4 - توحيد
شهيد مطهري